Қашшоқ мамлакатлар учун ёрдам тўхтатилди. Трамп янги қонун имзолади

Жорий йилнинг 24 июль куни АҚШ Президенти Дональд Трамп хорижий ёрдам ва оммавий ахборот воситаларига сарфланадиган харажатларни қисқартириш тўғрисидаги қонунни имзолади. Бу ҳақдаги қонун Оқ уй сайтида эълон қилинди.

Жами 9 миллиард долларлик қисқартириш режалаштирилган бўлиб, шундан 8 миллиард доллари АҚШнинг Халқаро тараққиёт агентлиги (USAID) орқали эпидемиялар, можаролар ва табиий офатлардан жабрланган хорижий мамлакатларга кўрсатиладиган ёрдам дастурларидан олиб ташланади.

USAID агентлиги тугатилганидан сўнг, унинг баъзи функциялари Давлат департаментига ўтказилган.

1,1 миллиард доллар эса АҚШ Оммавий телерадиоэшиттириш корпорациясига ажратилган маблағлардан олиб қўйилади. Бу ташкилот NPR ва PBS каби ахборот воситаларини ҳамда 1500 дан ортиқ маҳаллий радиостанция ва телеканалларни молиялаштириб келаётган эди.

Қонун лойиҳаси Президент ташаббуси билан ишлаб чиқилиб, Конгресс томонидан қабул қилинган. Гарчи барча демократлар унга қарши овоз берган бўлса-да, республикачиларнинг икки палатадаги кўпчилиги ҳужжатни муваффақиятли қабул қилиш имконини берган.

Айрим конгрессменлар, жумладан икки нафар республикачи сенатор ушбу қадам Конгресснинг бюджетни тақсимлашдаги конституцион ваколатларини етарлича ҳисобга олмаётганини таъкидлаган. АҚШда аввал ажратилган маблағларни қайтариш амалиёти бир неча ўн йиллардан буён қўлланилмаган.

Оқ уй маъмурияти бу қарорни муҳим прецедент сифатида баҳолаган ва яқин кунларда шунга ўхшаш янги молиявий пакетлар кўриб чиқилишини маълум қилган.

Қонун лойиҳасининг қабул қилиниш жараёни ва қисқартирилаётган моддалар танқидларга сабаб бўлган. Айниқса, соғлиқни сақлаш соҳасидаги глобал дастурларнинг қисқартирилиши кескин баҳсларга сабаб бўлган. Баъзи сенаторларнинг талабидан сўнг, 2003 йилда Буш маъмурияти томонидан ташкил этилган ОИТСга қарши халқаро ташаббус – PEPFAR дастури ҳужжатдан чиқариб ташланган. Бу эса қисқартириш миқдорини 9,4 миллиард доллардан 9 миллиардга туширишга имкон берган.

Ташқи ёрдам қисқартирилиши бўйича демократлар АҚШнинг халқаро нуфузига таъсир этиши, қашшоқ мамлакатларда оғир оқибатларга олиб келиши ва Хитойнинг таъсирини ошириши мумкинлигини таъкидлаган.

“Reuters” агентлигининг ёзишича, қисқартирилаётган 9 млрд доллар 2025 йилги умумий АҚШ федерал бюджети (6,8 трлн доллар)нинг жуда кичик қисмини ташкил этади.

Маълумот учун, АҚШ Давлат департаменти жорий йил март ойининг охирида USAIDʼнинг 2025 йил 1 июлдан бошлаб тугатилиши ҳақида Конгрессга расмий билдиришнома юборган эди. Давлат самарадорлиги департаменти (DOGE) USAID ходимларига юборган хабарда қонун билан мустаҳкамланмаган барча лавозимлар тугатилиши, агентлик ходимларига эса июль-сентябрь ойларида истеъфога чиқиш таклифи билан хатлар юборилиши маълум қилинган.

Трамп Президентлик лавозимига киришган куннинг ўзидаёқ – жорий йил 20 январда USAID орқали хорижий мамлакатларга кўрсатилаётган ёрдамни 90 кун муддатга музлатиб қўйганди. Бу вақт мобайнида агентлик дастурларининг “Америка қадриятлари” ва АҚШ ташқи сиёсатига мувофиқлиги текширилган.