Nobel sovrindori mukofotni Trampga bag‘ishladi

Kecha, 10 oktyabr kuni AQSH Prezidenti Donald Tramp ma’muriyati Nobel qo‘mitasi qarorini tanqid qilganidan keyin, Nobel tinchlik mukofoti sovrindori Mariya Korina Machado Donald Tramp bilan suhbatlashdi.

Tramp bu mukofotni olish istagini bir necha bor oshkor qilgan. Dunyodagi ko‘plab siyosatchilar ham uni Nobel mukofotiga munosib, deb hisoblagan. Ayniqsa, so‘nggi kunlarda uning G‘azo bo‘yicha tinchlik rejasi sur’at olgani bilan bunday chaqiriqlar yanada kuchaygan. Biroq, mukofotga nomzodlarni taklif qilish har yili yanvar oyi oxirida yakunlanadi.

Kecha, 10 otyabr kuni Nobel qo‘mitasi 2025 yilgi mukofot Venesuelada demokratik huquqlarni ilgari surgani va “diktaturadan demokratiyaga adolatli va tinch o‘tish uchun kurashi” uchun Machadoga berilganini e’lon qildi.

Machado ispan nashri “El Pais” gazetasiga bergan intervyusida AQSH Prezidenti bilan gaplashganini tasdiqladi, ammo suhbat tafsilotlarini oshkor qilishdan bosh tortdi. U mukofotni qabul qilish haqida qilgan bayonotida ham Trampga minnatdorlik bildirgan edi.

Kecha, 10 oktyabr kuni kechqurun Tramp Machado bilan suhbatlashganini tasdiqlab, uni “juda xushmuomala” deb ta’rifladi.

“Nobel mukofotini olgan inson bugun menga qo‘ng‘iroq qildi va: “Men bu mukofotni sizning sharafingizga qabul qilyapman, chunki siz haqiqatan ham bu mukofotga munosib edingiz”, dedi. Juda yoqimli ish. Men unga: “Unda menga ber”, demadim, garchi u shunday qilsa ham bo‘lardi, deb o‘ylayman”, deya hazil qildi Tramp.

“Men uni qo‘llab-quvvatlab kelganman. Venesuelaga juda katta yordam kerak, bu haqiqiy fojia. Shuningdek, aytish mumkinki, bu 2024 yil uchun berilgan, men esa 2024 yilda saylovda kurashayotgandim”, dedi u.

Mukofot haqidagi e’londan ko‘p o‘tmay Tramp ma’muriyati salbiy munosabat bildirdi.

“Nobel qo‘mitasi tinchlikdan ko‘ra siyosatni ustun qo‘ydi”, dedi Oq uy kommunikatsiyalar direktori Stiven Chung ijtimoiy tarmoqda.

Machado demokratik qadriyatlarni targ‘ib qilishda yillar davomida xizmat qilib kelgan va o‘z faoliyatini “qurol emas, byulleten orqali kurash” deb ta’riflagan. Venesuela Prezidenti Nikolas Maduroning muxolifatga qarshi qattiq choralari sabab u yurt ichida yashirin yashashga majbur bo‘lgan.

Tramp ma’muriyatidagi ko‘plab rasmiylar ilgari Machadoni qo‘llab-quvvatlagan. Ma’muriyat, shuningdek, Maduroni tanqid qilgan va “narkotrafikka qarshi kurash” bahonasida mintaqada harbiy kuchlarni joylashtirgan – bu ko‘pchilik tomonidan Maduro hokimiyatini zaiflashtirish urinishi sifatida qabul qilingan.

Davlat kotibi Marko Rubio 2024 yilda Machadoni Nobel mukofotiga nomzod sifatida taklif qilgan qonunchilar guruhi orasida edi, ular orasida hozirgi BMTdagi AQSH elchisi Mayk Uols ham bor edi.

“Biz G‘arbiy yarimsharda va undan tashqarida diktatorlik rejimlariga qarshi demokratiya va inson huquqlari uchun kurashar ekanmiz, Mariya Korina Machadodek jasur, fidoiy va ma’naviy jihatdan mustahkam insonni kamdan-kem ko‘rganmiz”, deb yozishgan edi ular 2024 yil noyabrda.

“Uning jasorati, fidoiy yetakchiligi va tinchlik hamda demokratik g‘oyalarga sadoqati uni bu nufuzli mukofotga haqiqiy munosib nomzodga aylantiradi”, deb yozishgan floridalik qonunchilar.

Aprel oyida Rubio uni “matonat, jasorat va vatansevarlik timsoli”, “erkin Venesuela uchun kurashishdan hech qachon chekinmagan inson” deb atagan.

Machado juma kuni o‘z Nobel mukofotini “azob chekkan Venesuela xalqiga va Prezident Trampga, bizning ishimizga qat’iy yordami uchun” bag‘ishladi.

Biroq, uning g‘alabasidan keyin Tramp tarafdorlaridan iliq so‘zlar eshitilmadi va Trampning chetda qoldirilgani hissi kuchaydi.

Venesuela bo‘yicha Trampning elchisi Richard Grenell “Nobel mukofoti allaqachon o‘lgan”, dedi.

Obama ma’muriyatida Milliy xavfsizlik kengashida Venesuela bo‘yicha direktor bo‘lgan Benjamin Gedan CNNga shunday dedi:

“Oq uy Maduro rejimini kuch bilan ag‘darish ehtimolini bildirgan va bu ishni go‘yo Machado ham qo‘llab-quvvatlashi aytilgan. Menimcha, Nobel qo‘mitasi ham AQSH, ham Venesuela muxolifatiga tinch yo‘ldan borishni ilgari surmoqda. AQSH reaksiyasida ikki narsa bor – Tramp tanlanmaganidan norozilik va Karib siyosatidagi tanqidni qabul qilmaslik”, dedi u.

Tramp juma kuni kechgacha Machadoning g‘alabasi haqida omma oldida gapirmagan bo‘lsa-da, undan bir necha soat oldin Rossiya Prezidenti Vladimir Putinga minnatdorlik bildirgan edi.

Putin Tojikistonda shunday degan edi:

“Ba’zan Nobel mukofoti tinchlikka hech qanday hissa qo‘shmagan odamlarga berilgan. Bu bilan mukofot obro‘siga katta zarar yetkazilgan. Hozirgi AQSH Prezidenti bu mukofotga munosib-mi-yo‘qmi bilmayman, lekin u yillar, hatto o‘n yillar davom etgan murakkab inqirozlarni hal qilish uchun juda ko‘p ishlar qilmoqda”.

Putin Ukrainani bosib kirgani va Trampning urushni to‘xtatish sa’y-harakatlarini e’tiborsiz qoldirgan bo‘lsa-da, Tramp Truth Social’da Rossiya rahbarining videosini ilova qilib, “Prezident Putinga rahmat!” deb yozdi.