Қайси жинс вакилларининг мияси тезроқ қариши аниқланди

Норвегиянинг Осло университети олимлари эркакларнинг мияси аёлларникига қараганда эртароқ қаришини аниқлади. Бу ҳақдаги тадқиқот “Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) журналида эълон қилинди.

Тадқиқотчилар 17 ёшдан 95 ёшгача бўлган 4 726 нафар соғлом одамнинг 12 638 та МРТ тасвирларини таҳлил қилган. Ҳар бир иштирокчи камида икки марта, тахминан уч йиллик фарқ билан текширувдан ўтган. Бу эса мия ўзгаришларини вақт давомида солиштириш имконини берган.

Мутахассислар бош мия пўстлоғининг қалинлиги ва юзаси, шунингдек, оқ ва кулранг моддалар ҳажмини ўлчаган. Маълум бўлишича, эркакларда мия ҳажмининг камайиши ва пўстлоқнинг юпқалашиши бироз тезроқ содир бўлган, айниқса кўриш ва хотира билан боғлиқ ҳудудларда. Аёлларда эса фақат чакка бўлагининг кичик бир қисмида ёш улғайиш белгиси кузатилган. Шунга қарамай, фарқлар жуда кичик, масалан пўстлоқ қалинлигининг камайиш тезлиги йилига атиги ўндан бир фоизга фарқ қилган.

Шунингдек, олимлар ёш ва умр давомийлиги натижаларга қандай таъсир қилишини ҳам текширган. Аёлларнинг ўртача узоқ умр кўриши инобатга олинганидан сўнг, жинслар ўртасидаги фарқлар деярли йўқолган. Бу эса миянинг табиий қариши аёлларда Альцгеймер касаллиги кўпроқ учрашининг сабаби эмаслигини кўрсатган.

“Биз аёллар миясининг эркакларникига қараганда тезроқ емирилаётганини кўрсатадиган далиллар топмадик. Деменция аёлларда кўпроқ учрашининг сабаби эҳтимол, умр давомийлиги, генетика ёки ташхис қўйишдаги ўзига хосликлар билан боғлиқ”, дейди тадқиқот муаллифи Анне Равндал.

Келажакда тадқиқот гуруҳи мия тузилмасидаги ўзгаришлар хотирага қандай таъсир қилишини ўрганишни режалаштирмоқда. Эҳтимол, эркак ва аёлларда бир хил даражадаги ўзгаришлар когнитив функцияларга турлича таъсир кўрсатиши мумкин.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Бразилиянинг Риу-Гранди-ду-Сул Федерал университети олимлари Америка райҳони экстракти мия қаришини секинлаштириши ҳамда оксидловчи стресс ва яллиғланишни камайтириши ҳақида хабар берган эди.

Моҳичеҳра Қадамова