Трамп Саудияга F-35 самолётларини сотмоқчи (видео)

АҚШ Президенти Дональд Трамп кеча, 17 ноябрь куни Оқ уйдаги Овал кабинетда журналистлар билан суҳбатда мамлакатда ишланган F-35 ҳарбий самолётларини Саудия Арабистонига сотиш режаси борлигини маълум қилди. 

“Мен айта оламанки, биз буни қиламиз. Биз F-35ларни сотамиз”, деди Трамп мухбирларга.

АҚШ Президенти бугун, 18 ноябрь куни Оқ уйда Саудия валиаҳд шаҳзодаси Муҳаммад бин Салмонни бир кунлик дипломатик учрашув учун қабул қилади. Бу сотув эса АҚШ сиёсатидан жиддий чекинишни англатарди, чунки у Яқин Шарқда ҳарбий мувозанатни ўзгартириши ва Вашингтоннинг Исроилнинг “сифат жиҳатидан устун ҳарбий имконияти”ни сақлаш ҳақидаги мезонларини синовдан ўтказиши мумкин.

“Reuters”нинг ой бошида хабар беришича, Саудия Арабистони 48 тагача F-35 харид қилишни сўраган – валиаҳднинг ташрифи олдидан миллиардлаб долларлик потенциал шартнома Пентагоннинг асосий босқичларидан ўтган. Саудияликлар Lockheed Martin компаниясининг бу учоғига узоқ йиллардан бери қизиқиб келади. “Reuters”га кўра, Трамп нутқидан олдин Оқ уйнинг юқори мартабали амалдорияси Президент валиаҳд билан шу учоқлар ҳақида гаплашмоқчи эканини айтиб: “Шундан кейингина қарор қабул қиламиз”, деган.

АҚШ қуролларининг энг йирик харидори бўлган Саудия Арабистони бир неча йилдирки ўз ҳаво кучларини замонавийлаштириш ва минтақавий таҳдидларга, айниқса, Эронга қарши туриш учун ушбу учоқни олишга интилиб келади. Подшоҳликнинг икки эскадрильяга тенг бўлган янги саъй-ҳаракатлари Трамп маъмуриятининг Ар-Риёд билан мудофаа ҳамкорлигини кенгайтиришга очиқлигини билдираётган бир вақтда амалга ошмоқда. Саудия Ҳаво кучлари ҳозирда Boeing, F-15, European Tornado ва Typhoon каби турли жанговар учоқларда парвоз қилади.

Саудия Арабистони бу йил бошида F-35ларни харид қилиш бўйича Трампнинг ўзига бевосита мурожаат қилган.

“Пентагоннинг сиёсий департаменти ушбу эҳтимолий келишув устида бир неча ой ишлади”, деган “Reuters”га махфийлик шарти билан гапирган АҚШ расмийлари.

АҚШ Яқин Шарққа қурол сотишда Исроилнинг “сифат жиҳатидан устун ҳарбий имконияти”ни таъминлаш мезонини қўллайди. Бу Исроилга минтақадаги араб давлатларига нисбатан АҚШнинг энг илғор қуролларини бериш кафолатини англатади.

Стелс технологияси билан жиҳозланган, душман радарларидан қоча оладиган F-35 дунёдаги энг илғор жанговар учоқ ҳисобланади. Исроил бу учоқлардан деярли ўн йилдан бери фойдаланиб, бир нечта эскадрилья тузган ва ҳозирча Яқин Шарқда ушбу тизимга эга ягона давлат бўлиб қолмоқда.

F-35 масаласи кенгроқ дипломатик саъй-ҳаракатлар билан ҳам узвий боғланган. Бундан аввал Байден маъмурияти Саудия Арабистонига F-35 беришни Исроил билан муносабатларни нормаллаштиришни ўз ичига олган кенг қамровли келишувнинг бир қисми сифатида кўриб чиққан, аммо бу ҳаракатлар натижа бермаган.

Конгресс назорати эса эҳтимолий F-35 сотувига тўсиқ бўлиши мумкин. Қонун чиқарувчилар 2018 йилда саудиялик журналист Жамол Қошиқчи қатлидан кейин Ар-Риёдга қурол сотиш масаласини танқид қилган ва айрим Конгресс аъзолари подшоҳлик билан ҳарбий ҳамкорликни кучайтиришга ҳали ҳам шубҳа билан қарайди.