NASA Marsga raketa uchirdi

Kecha, 13 noyabr kuni AQSHning Florida shtatidagi Kanaveral miqyosidagi kosmodromdan ishga tushirilgan “Nyu Glenn” og‘ir yuk tashuvchi raketasi ikki bir xil zondni yer orbitasiga olib chiqdi. Bu zondlar Marsga yo‘l olib, u yerda bir qator ilmiy tadqiqotlar o‘tkazadi. Raketani milliarder Jeff Bezosga qarashli amerikalik Blue Origin aerokosmik korporatsiyasi ishlab chiqargan. Kompaniya uchirishning muvaffaqiyatli amalga oshganini ma’lum qildi.

Qariyb 100 metr balandlikdagi “Nyu Glenn” raketasi (uchinchi urinishda ishga tushirildi) AQSH Milliy aeronavtika va kosmik tadqiqotlar boshqarmasi (NASA) buyurtmasi asosida Rocket Lab kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan zondlarni olib chiqdi. EscaPade missiyasi doirasida ular Marsni o‘rab turgan fazo, uning iqlim tarixi va atmosferasining yo‘qolishiga oid masalalarni o‘rganadi. Asosiy maqsad – Qizil sayyoraning atrofidagi muhitga Quyosh ta’sirini yaxshiroq tushunish va kelajakda Marsga qadam qo‘yadigan tadqiqotchilarni xavfli kosmik ob-havodan himoya qilish imkoniyatlarini oshirishdir.

Ishga tushirish ikki marta yomon ob-havo sababli kechiktirilgan. Bu “Nyu Glenn” raketasining birinchi tijoriy parvozi bo‘lib, Blue Origin uchun muhim muvaffaqiyat qayd etildi: parvozda ishlatilgan o‘t olish bosqichi rejaga muvofiq Atlantika okeanidagi suzuvchi platformaga qo‘ndi.

“Nyu Glenn” raketasining ishga tushirilishi Blue Origin va Ilon Maskning SpaceX kompaniyasi o‘rtasidagi kuchayib borayotgan raqobat fonida amalga oshdi. Har ikki kompaniya ko‘p sonli sun’iy yo‘ldoshlarni fazoga uchirish, xususiy kosmik stansiyalar qurish va Oyga muntazam parvozlar yo‘lga qo‘yish niyatida.

“Nyu Glenn” raketasi 2016 yildan beri ishlab chiqilmoqda. Uning ilk sinov parvozi joriy yil yanvarda o‘tkazilgan edi. Raketa 13 daqiqa ichida yuk modulini orbitaga chiqargan, ammo rejaga ko‘ra platformaga qo‘na olmagan. 98 metrlik, qayta-qayta ishlatish mumkin bo‘lgan birinchi bosqichli raketa Yer orbitasiga 45 tonnagacha yuk yetkaza oladi. Ishlab chiquvchilar rejasiga ko‘ra, u kamida 25 marta ishlatilishi va har safar kosmosdan qaytgach barjaga qo‘nish imkoniga ega bo‘lishi kerak.