Ўзбекистон Қозоғистон бензинини харид қила бошлади

Ўзбекистон кетма-кет иккинчи йил нефть маҳсулотлари импорти тузилмасини ўзгартириб, Россия таъминотига қарамлигини камайтирмоқда. Бу ҳақда бозор иштирокчиларининг “Argus” нарх агентлигининг сентябрь ойи бўйича ҳисоботида келтирилган.

Статистик маълумотлар шуни кўрсатадики, 2025 йилнинг биринчи ярмида Россиядан мамлакатга темирйўл орқали нефть ва конденсат ташиш 2024 йилнинг шу даврига нисбатан деярли 50 фоизга камайди.

Бу пасайишнинг асосий омили “Газпромнефть”нинг Фарғона нефтни қайта ишлаш заводига “Транснефть” ва “КазТрансОйл” тизимлари орқали биргаликда етказиб беришнинг узилиши бўлди. Бу етказиб беришлар қисман Россия конденсатини темирйўл орқали жўнатиш ҳисобига қопланди, жумладан, “Астрахань” газни қайта ишлаш заводи ва “Салават” нефтни қайта ишлаш заводидан ўтган йили ҳеч қандай юк ташиш амалга оширилмаган.

Россиядан импортнинг қисқариши фонида Туркманистон ва Қозоғистондан хомашё етказиб бериш сезиларли даражада ошди. Туркман хомашёси экспорти қарийб беш баравар, CNPC ресурсларидан газ конденсати эса қарийб уч баробар ошди. Юк ташиш Самандепе станцияси орқали Туркманистон ва Ўзбекистон танкер паркларидан фойдаланган ҳолда амалга оширилди. Йил бошидан буён мамлакатга конденсат юклари Киянли (Петронас) ва Қозоғистоннинг турли станциялари, жумладан, Белес, Макат, Бейнеудан ҳам етиб келди.

Маҳаллий аэропортлардаги фаоллик туфайли Ўзбекистонда самолёт ёқилғисига талаб ошди. Авиация ёқилғисининг асосий қисми Россиядан Тошкент ҳаво хабига жўнатилди, Беларусь ва Туркманистондан жўнатиш эса камайди. Ёз ўрталарига келиб Тошкентда самолёт ёқилғисининг сезиларли захиралари тўпланиб қолган ва компаниялар ушбу ёқилғини бутун мамлакат бўйлаб бошқа аэропортларга тарқатиш масаласини кўриб чиқмоқда.

Дизель ёқилғиси импорти ҳам ўсди, маҳаллий нефтни қайта ишлаш заводларида ишлаб чиқариш кўпайгани сабабли хориждан бензин сотиб олиш қисқарди. Айни пайтда қўшни давлатдаги йирик нефтни қайта ишлаш заводларидан экспортга квоталар берилиши ортидан Қозоғистондан Ўзбекистонга бензин етказиб бериш қарийб ўн бараварга ошди.

Мазут бозорида бошқача динамика кузатилди: истеъмолнинг камайиши ва Ўзбекистон йил охиригача энергетика соҳасида ундан фойдаланишни босқичма-босқич тўхтатиш режалари фонида импорт кескин пасайди. Афғонистонда мазут етказиб бериш маҳаллий ишлаб чиқаришнинг қисқариши ва Афғонистонда ёқилғига, биринчи навбатда, металлургия компаниялари томонидан талабнинг ортиши туфайли ҳам қисқарди.

Қайд этилишича, Ўзбекистон ўзининг нефть маҳсулотлари манбаларини диверсификация қилишни давом эттириб, Россия таъминотига қарамлигини босқичма-босқич камайтириб, Қозоғистон ва Туркманистон билан алоқаларни мустаҳкамламоқда.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Қозоғистон Энергетика вазирлиги ёқилғи экспортига тақиқ кузатилаётгани ҳамда бензин Ўзбекистонга ҳам, бошқа давлатларга ҳам етказиб берилмаётганини маълум қилганди.